De media stonden de afgelopen maanden vol van crisis. Maar de échte crisis van Nederland voltrekt zich misschien wel op een heel ander vlak: in onze infrastructuur. Bij Dutch Boosting Group houden we ons regelmatig bezig met opgaven rondom onderhoud van grote infrastructurele werken. Daarbij zien we dat deze complexe onderhoudsopgaven vaak niet doeltreffend en efficiënt worden aangepakt. Hoe komt dat en hoe kan het in onze ogen beter? In de categorie ‘ongevraagd advies’ zetten we in dit opiniestuk graag vijf aanbevelingen voor je op een rij. De belangrijkste? Maak er één pakket van! 

Wat gaat er mis?

In Nederland is er veel achterstallig onderhoud als het gaat om bijvoorbeeld bruggen, sluizen, kademuren en (snel)wegen. Meerjarenonderhoudsprogramma's worden regelmatig uitgesteld en/of niet conform planning uitgevoerd, doordat de benodigde budgetten vooruit worden geschoven. De kwaliteit van de infrastructuur als geheel gaat dan ook naar beneden. Het grootste probleem hierbij is dat we van veel van deze infrastructurele werken niet exact weten hoe ze eraan toe zijn. We weten dat er onderhoud nodig is, maar welke onderhoudswerkzaamheden exact uitgevoerd moeten worden en wanneer, daar hebben we geen goed beeld van. Partijen zijn zoekende en het overzicht ontbreekt. En dat is niet handig als startpositie. Een gebrek aan overzicht en inzicht zorgt er immers ook voor dat het prioriteren van dit soort onderhoudsopgaven vrijwel onmogelijk wordt. We komen er op deze manier niet uit welke brug, sluis, dijk of weg de meeste urgentie heeft.

Daarnaast merken we dat assetmanagers, degenen die verantwoordelijk zijn voor beheer en onderhoud, simpelweg te weinig kennis van zaken in huis hebben om dit soort complexe projecten goed aan te vliegen. Dat is logisch, want deze opgaven zijn verre van simpel. Ook zien wij dat er vaak meerdere aannemers betrokken zijn bij grote onderhoudsopgaven. Dat betekent dat niemand tijdens de uitvoering verantwoordelijkheid neemt, er voortdurend discussies zijn over wie wat moet doen en in de hele keten miscommunicatie plaatsvindt. Bovendien is het uitvoeren van groot onderhoud voor bestuurders niet sexy. Dat komt doordat de consequenties van het onderhoud en de maatregelen die getroffen dienen te worden niet populair zijn: toegangs- en uitvalswegen dienen afgesloten te worden, er is overlast voor omwonenden en vaak is er sprake van sluipverkeer, filevorming en extra drukte. Bestuurders staan vaak niet te trappelen om grote onderhoudsprojecten aan te pakken.

Al deze zaken zorgen ervoor dat deze complexe onderhoudsprojecten vaak niet effectief en efficiënt worden opgepakt. Daarom is het nodig dat we hier op een andere manier naar kijken.

Hoe dan wél?

Bij Dutch Boosting Group denken we dat het beter en slimmer kan. Een ‘programmatische aanpak’ van complexe onderhoudsprojecten bespaart tijd, geld en frustratie. Maar hoe gaat dat in zijn werk? Wij hebben vier aanbevelingen op een rij gezet.

1. Kies voor één regievoerder. Vanuit de overheid kan hiervoor een soort ‘Delta-commissaris’ aangesteld worden met kennis van zaken, die een programma gaat leiden rondom nationaal groot onderhoud aan de infrastructuur. Deze regievoerder schakelt uiteraard verschillende onderaannemers in, maar neemt de eindverantwoordelijkheid voor het gehele project. Op die manier ontstaat een situatie waarbij alle partijen samen één doel hebben, in plaats van de situatie waarbij iedereen op zijn eigen eilandje opereert en niemand verantwoordelijkheid lijkt te nemen. Het programma is bovendien meerjarig en kijkt over de regeringsperiode van vier jaar heen. Het geeft marktpartijen perspectief om te investeren in mensen en middelen om de opgave aan te pakken.

2. Bouw een lerend effect in. Sluit raamovereenkomsten met één ‘dedicated’ projectteam. Een team met een breed scala aan expertises. Je kunt van tevoren niet overzien wat er allemaal moet gebeuren, omdat het inzicht ontbreekt. Zorg daarom dat er geen dichtgetimmerd contract ligt, maar een raamovereenkomst met ruimte voor verschuivingen in werkzaamheden en prioritering. Zorg ervoor dat de partij die de inspecties uitvoert, onderdeel is van het team en dat de inspecties onderdeel zijn van het contract, zodat je op basis van een goed overzicht en een goed inzicht in de conditie van de brug of weg de juiste keuzes kunt maken. Zorg dat je een goede organisatie neerzet, waarmee je door de tijd heen kennis en ervaring opbouwt, waardoor je een lerend effect creëert. Dit scheelt enorm veel tijd en geld.

3. Doe het samen en leer van elkaar. Lagere overheden worstelen vaak met een gebrek aan kennis en zitten allemaal het wiel uit te vinden. Bundel krachten door samenwerkingsverbanden aan te gaan. Dat kan tussen gemeentes onderling via de Vereniging van Nederlandse Gemeentes of bijvoorbeeld de Unie van Waterschappen. Op die manier kan kennis gedeeld worden en kunnen budgetten slimmer en efficiënter besteed worden.

4. Denk integraler, in meerdere opzichten. Door integraal denken voorkom je versnippering van projecten. Zo is het slimmer om alle bruggen over één watergang te bundelen in een onderhoudscontract dan ze allemaal apart aan te besteden. Zo ontstaat er niet alleen kennisdeling en een lerend effect, maar wordt het ook budgettair gezien interessanter. Daarnaast moet binnen de raamovereenkomsten integraal gedacht worden: neem zaken als inspectie, ontwerp, duurzaamheid, participatie en hinderbeperking (zodat we niet het hele land platleggen bij onderhoud aan meerdere infrastructurele werken) binnen één raamovereenkomst mee. Eén partij een regiefunctie geven, draagt bij aan integraal denken.

5. Denk na over de lange termijn. Er moet structureel geld gereserveerd worden voor (groot) onderhoud aan infrastructurele werken, er moet beter vooruit gedacht worden. Bij overheidspartijen geldt nu soms nog de regel dat budgetten teruggeschroefd worden als het budget van het jaar daarvoor niet is opgemaakt. Het is duidelijk dat dat niet werkt bij onderhoud, want het feit dat daar de afgelopen jaren niet in geïnvesteerd is, betekent juist dat dat de komende jaren wél nodig is.

Kortom…

Een programmatische aanpak van groot onderhoud, waarbij je niet per project kijkt, maar alle vormen van onderhoud en vervanging bundelt, helpt om complexe onderhoudsprojecten slimmer, effectiever en (vooral) efficiënter aan te pakken. Maak er één pakket van en zet dat op de markt… wij geloven dat dat in alle opzichten beter werkt!

Meer lezen of meer weten? Neem contact met ons op of kijk eens op de website van vakblad Cobouw, waar (toevallig) een soortgelijk opiniestuk verscheen.